آزمایش‌های پیش از تولد چه هستند؟
آزمایش‌های پیش از تولد، آزمایش‌هایی پزشکی هستند که قبل از تشکیل تخمک و جنین، بر روی جنین در حال رشد در دوران بارداری برای تشخیص وجود ناهنجاری‌های ژنتیکی یا کروموزومی و همچنین سایر شرایطی که می‌تواند بر سلامت جنین یا مادر تأثیر بگذارد، انجام می‌شوند.
آزمایش‌های پیش از تولد شامل دو آزمایش کلی می‌شود:
- روش تشخیص ژنتیکی قبل از لانه‌گزینی (PGD/ Preimplantation Genetic Diagnosis)
- تشخیص پیش از تولد (PND/ Prenatal diagnosis)
1. آزمایش‌های پیش از تولد PGD
آزمایش‌های PGD یا تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی، از پیچیده‌ترین آزمایش‌هایی است که می‌توان به کمک آن سرنوشت جنین را قبل از شروع بارداری تعیین کرد. این نوعی آزمایش ژنتیکی است که برای غربالگری جنین ازنظر اختلالات ژنتیکی قبل از لانه‌گزینی در رحم طی لقاح آزمایشگاهی (IVF) استفاده می‌شود؛ جایی که تخمک‌ها از تخمدان‌های زن بازیابی می‌شوند و در آزمایشگاه با اسپرم بارور می‌شوند.
پس از چند روز، زمانی که جنین‌ها به مرحله خاصی رسیدند، سلول‌ها از هر جنین خارج می‌شود و برای آزمایش ژنتیکی مانند جهش‌های ژنتیکی خاص یا ناهنجاری‌های کروموزومی است فرستاده می‌شود. نتایج آزمایش PGD می‌تواند به پزشکان در انتخاب سالم‌ترین جنین‌ها برای لانه‌گزینی کمک کند.
2. آزمایش‌های IVF
IVF یک روش پزشکی است که برای درمان ناباروری در زوج‌ها استفاده می‌شود. IVFمخفف عبارت In Vitro Fertilization است. این روش شامل لقاح تخمک با اسپرم خارج از بدن، در شرایط آزمایشگاهی (In Vitro) است. سلول‌های تخم حاصل به رحم منتقل می‌شوند؛ جایی که می‌توانند لانه‌گزینی و به‌جنین تبدیل شوند.
ناباروری بهمثابهی ناتوانی در باردارشدن پس از یک سال رابطه جنسی منظم بدون استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری تعریف می‌شود. این تعریف برای زوج‌های زیر 35 سال صدق می‌کند. برای زوج‌های بالای 35 سال، ناباروری پس از شش ماه تلاش برای باردارشدن بدون موفقیت، تشخیص داده می‌شود.
چندین آزمایش وجود دارد که ممکن است برای تشخیص ناباروری در مردان و زنان انجام شود. این آزمایش‌ها می‌توانند به شناسایی علت اصلی ناباروری و هدایت تصمیم‌های درمانی کمک کنند.
برخی از آزمایش‌های پیش از تولد رایج ناباروری برای زنان عبارت‌اند از:
- تست تخمک‌گذاری: این تست شامل ردیابی تخمک‌گذاری برای تعیین اینکه آیا تخمک‌گذاری در حال وقوع است یا خیر. این تست را می‌توان از طریق آزمایش خون یا سونوگرافی انجام داد.
- آزمایش هورمونی: این شامل آزمایش سطح هورمون برای ارزیابی عملکرد دستگاه تناسلی است. هورمون‌های معمولی که مورد آزمایش قرار می‌گیرند، عبارت‌اند از هورمون محرک فولیکول (FSH)، هورمون لوتئینیزه‌کننده (LH)، استروژن و پروژسترون.
- هیستروسالپنگوگرافی (HSG): این نوع خاصی از اشعه ایکس است که می‌تواند به ارزیابی لوله‌های فالوپ و رحم برای هرگونه انسداد یا ناهنجاری کمک کند.
- سونوگرافی لگن: این شامل استفاده از سونوگرافی برای ارزیابی اندام‌های تناسلی جهت تشخیص هرگونه ناهنجاری یا مسائل ساختاری است.
برخی از آزمایش‌های پیش از تولد رایج ناباروری برای مردان عبارت‌اند از:
- تجزیه‌وتحلیل منی: این شامل تجزیه‌وتحلیل نمونه‌ای از مایع منی برای ارزیابی کیفیت و کمیت اسپرم است.
- آزمایش هورمونی: این شامل آزمایش سطح هورمون برای ارزیابی عملکرد دستگاه تناسلی است. هورمون‌های رایج آزمایش‌شده عبارت‌اند از تستوسترون، هورمون لوتئینه کننده (LH) و هورمون محرک فولیکول(FSH).
- بیوپسی بیضه: این شامل برداشتن نمونه کوچکی از بافت بیضه برای ارزیابی هرگونه ناهنجاری است. هنگامی‌که علت اصلی ناباروری مشخص شد، متخصص باروری ممکن است IVF را بهمثابهی یک گزینه‌ی درمانی توصیه کند.
توجه به این نکته مهم است که IVF همیشه اولین گزینه‌ی درمانی برای ناباروری نیست. بسته به علت زمینه‌ای ناباروری، ممکن است ابتدا درمان‌های دیگری مانند دارو یا جراحی توصیه شوند. این آزمایش معمولاً برای درمان ناباروری در زوج‌هایی که قادر به باردار شدن از طریق روش‌های دیگر نبوده‌اند، استفاده می‌شود.
در اینجا مروری کوتاه بر مراحل IVF آورده شده است:
- تحریک تخمدان: مرحله اول IVF شامل تحریک تخمدان‌ها برای تولید چندین تخمک بالغ می‌شود. این مرحله شامل مصرف داروها (معمولاً تزریقی) برای تحریک تخمدان‌ها برای تولید چندین تخمک بالغ برای بازیابی است. داروهای مورداستفاده در تحریک تخمدان معمولاً نسخه‌های مصنوعی هورمون‌های محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینیزه‌کننده (LH) هستند که به‌طور طبیعی توسط غده‌ی هیپوفیز تولید می‌شوند. این هورمون‌ها به تحریک رشد و نمو فولیکول‌ها در تخمدان‌ها که حاوی تخمک هستند، کمک می‌کنند. تحریک تخمدان معمولاً از روز دوم یا سوم سیکل قاعدگی شروع می‌شود و بسته به پاسخ هر زن به داروها، حدود 8 تا 14 روز ادامه می‌یابد. در این مدت، زن تحت نظارت منظم (معمولاً از طریق سونوگرافی ترانس واژینال و آزمایش خون) برای ارزیابی رشد و تکامل فولیکول‌ها و تنظیم دوز دارو در صورت نیاز خواهد بود. هنگامی‌که فولیکول‌ها به‌اندازه و بلوغ مناسب رسیدند، یک تزریق گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG/ human chorionic gonadotropin) برای تحریک بلوغ نهایی تخمک‌ها داده می‌شود. بازیابی تخمک معمولاً 36 ساعت پس از تزریق برنامه‌ریزی می‌شود.
- بازیابی تخمک: بازیابی تخمک یک مرحله مهم در فرآیند لقاح آزمایشگاهی (IVF) است. این‌یک عمل جراحی جزئی است که تحت آرام‌بخشی یا بیهوشی عمومی انجام می‌شود. در طول بازیابی تخمک، پزشک از یک پروب سونوگرافی ترانس واژینال برای تعیین محل فولیکول‌ها در تخمدان‌های حاوی تخمک‌های بالغ استفاده می‌کند. سپس یک سوزن نازک و توخالی از طریق دیواره واژن وارد فولیکول‌ها می‌شود و تخمک‌ها از فولیکول‌ها آسپیره می‌شوند (مکش می‌شوند) و در لوله‌های آزمایش جمع‌آوری می‌شوند.
- لقاح: قبل از اینکه تخمک‌ها با اسپرم ترکیب شوند، زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند تا کیفیت و بلوغ آن‌ها ارزیابی شود. فقط تخمک‌های بالغ و سالم برای لقاح انتخاب می‌شوند. همچنین با پردازش نمونه مایع منی برای جداسازی اسپرم با بهترین کیفیت، اسپرم‌ها برای لقاح آماده می‌شوند. پس از بازیابی تخمک‌ها با اسپرم در ظرف آزمایشگاهی بارور می‌شوند.
این را می‌توان با استفاده از IVF سنتی انجام داد که در آن تخمک‌ها و اسپرم‌ها در یک ظرف با هم مخلوط می‌شوند، یا تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی (ICSI)، که در آن، یک اسپرم منفرد مستقیماً به تخمک تزریق می‌شود.
هنگامی‌که تخمک‌ها و اسپرم‌ها آماده شدند، آن‌ها را در یک ظرف آزمایشگاهی ترکیب کرده و برای چند ساعت در انکوبه قرار می‌دهند تا لقاح انجام شود. در طی این مدت، تخمک‌های بارور شده تحت نظر قرار می‌گیرند تا از رشد صحیح آن‌ها اطمینان حاصل شود. پس از لقاح، تخم‌های بارورشده معمولاً برای چند روز در آزمایشگاه کشت می‌شوند تا به آن‌ها اجازه رشد بیشتر داده شود. جنین‌ها در این مدت به‌دقت تحت نظر قرار می‌گیرند تا کیفیت و رشد آن‌ها ارزیابی شود.
- کشت جنین: تخم‌های بارورشده (که اکنون جنین نامیده می‌شوند) در یک ظرف آزمایشگاهی به مدت چند روز کشت داده می‌شوند تا رشد کنند. مدت‌زمانی که جنین‌ها کشت می‌شوند به عوامل مختلفی مانند کیفیت جنین و ترجیحات کلینیک باروری بستگی دارد. به‌طورکلی، جنین‌ها قبل از انتقال به رحم زن به مدت سه تا پنج روز کشت داده می‌شوند. در طول دوره کشت، جنین‌ها در یک انکوباتور مخصوص نگهداری می‌شوند که محیط بهینه را برای رشد و نمو آن‌ها فراهم می‌کند. انکوباتور طوری طراحی شده است که شرایط بدن انسان ازجمله دما، رطوبت و غلظت گاز را تقلید کند. جنین‌ها معمولاً در طول دوره کشت به‌دقت تحت نظر قرار می‌گیرند تا کیفیت و رشد آن‌ها ارزیابی شود. جنین شناسان جنین‌ها را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کنند تا تعداد سلول‌های آن‌ها، شکل آن‌ها و سایر ویژگی‌ها را تعیین کنند.
در برخی موارد، جنین شناسان ممکن است از فرآیندی به نام کشت بلاستوسیست استفاده کنند که در آن جنین‌ها به مدت دو روز دیگر کشت می‌شوند تا به آن‌ها امکان تبدیل‌شدن به بلاستوسیست‌ها داده شود. بلاستوسیست‌ها جنین‌هایی هستند که یک گلوله توخالی از سلول‌ها را تشکیل داده‌اند و نسبت به جنین‌هایی که هنوز به این مرحله نرسیده‌اند پیشرفته‌تر هستند. کشت بلاستوسیست ممکن است در برخی موارد شانس بارداری را افزایش دهد.
هنگامی‌که جنین‌ها برای مدت زمان مناسب کشت شدند، می‌توان آن‌ها را در مرحله انتقال جنین IVF به داخل رحم زن منتقل کرد. در صورت تمایل می‌توان جنین‌های باقی‌مانده را برای استفاده در آینده منجمد کرد.
- انتقال جنین: هنگامی‌که جنین‌ها به مرحله رشد مناسب رسیدند، به رحم منتقل می‌شوند. این معمولاً تحت هدایت اولتراسوند انجام می‌شود تا از قرارگیری دقیق جنین اطمینان حاصل شود. قبل از انتقال جنین، ممکن است به زن داروهایی داده شود تا رحم او را برای بارداری آماده کند. این می‌تواند شامل داروهایی باشد که پوشش داخلی رحم را ضخیم‌تر می‌کند و آن را برای لانه گزینی بیشتر می‌پذیرد. در حین انتقال جنین، یک کاتتر نازک و انعطاف‌پذیر از طریق دهانه رحم زن وارد رحم او می‌شود. سپس جنین‌ها با استفاده از کاتتر به‌دقت داخل رحم قرار می‌گیرند. تعداد جنین‌های منتقل‌شده به عوامل مختلفی ازجمله سن زن، کیفیت جنین‌ها و ترجیحات کلینیک باروری بستگی دارد.
پس از انتقال جنین، ممکن است به زن توصیه شود قبل از خروج از کلینیک برای مدت کوتاهی استراحت کند. سپس به او دستور داده می‌شود که به مصرف داروها برای حمایت از بارداری ادامه دهد و ممکن است به او توصیه شود از ورزش شدید و فعالیت جنسی برای مدت کوتاهی اجتناب کند. تقریباً دو هفته پس از انتقال جنین، زن تحت آزمایش بارداری قرار می‌گیرد تا مشخص شود آیا IVF موفق بوده است یا خیر. اگر آزمایش مثبت باشد، زن به مراقبت‌های پزشکی برای نظارت بر پیشرفت بارداری ادامه می‌دهد. اگر آزمایش منفی باشد، زن ممکن است نیاز به انجام چرخه‌های IVF اضافی برای رسیدن به بارداری موفق داشته باشد.
- حمایت از فاز لوتئال: حمایت از فاز لوتئال یک درمان پزشکی است که در طی لقاح آزمایشگاهی (IVF) برای کمک به حمایت از فاز لوتئال چرخه قاعدگی استفاده می‌شود. فاز لوتئال نیمه دوم چرخه قاعدگی است که پس از تخمک‌گذاری شروع می‌شود و با شروع دوره قاعدگی بعدی به پایان می‌رسد. در مرحله لوتئال، تخمدان هورمونی به نام پروژسترون تولید می‌کند که به آماده‌سازی رحم برای بارداری کمک می‌کند. پس از انتقال جنین، از داروهایی مانند پروژسترون برای حمایت از رشد پوشش داخلی رحم و بهبود شانس لانه گزینی استفاده می‌شود.
درIVF، حمایت از فاز لوتئال شامل تجویز دارو (مانند پروژسترون) برای کمک به حمایت از فاز لوتئال و بهبود شانس لانه گزینی و بارداری موفق جنین است. این دارو را می‌توان از طریق تزریق، شیاف واژینال یا قرص خوراکی تجویز کرد.
- تست بارداری: حدود دو هفته پس از انتقال جنین، آزمایش بارداری برای تعیین موفقیت‌آمیز بودن چرخه IVF انجام می‌شود.
توجه به این نکته مهم است که جزئیات خاص هر چرخه IVF ممکن است بسته به عوامل فردی مانند سن، سابقه پزشکی و مسائل زمینه‌ای باروری متفاوت باشد. یک متخصص باروری می‌تواند به تعیین بهترین دوره درمانی کمک کند و شمارا در هر مرحله از فرآیند IVF راهنمایی کند.
3. آزمایش های پیش از تولد ICIS
ICSI نوعی از آزمایش‌های پیش از تولد و مخفف عبارت Intracytoplasmic Sperm Injection است. این یک تکنیک تخصصی است که در برخی از موارد IVF برای کمک به لقاح تخمک‌ها در صورت وجود مشکلاتی در کیفیت یا کمیت اسپرم استفاده می‌شود.
در طی ICSI، یک اسپرم به‌طور مستقیم با استفاده از یک سوزن بسیار ظریف به تخمک تزریق می‌شود. این کار در زیر میکروسکوپ برای اطمینان از دقت و صحت انجام می‌شود. سپس تخمک بارورشده در یک ظرف آزمایشگاهی قرار داده می‌شود و برای چند روز مانند IVF سنتی کشت داده می‌شود.
ICSI معمولاً در مواردی استفاده می‌شود که مشکلاتی در باروری مردان وجود دارد، مانند تعداد کم اسپرم یا تحرک ضعیف اسپرم. همچنین زمانی که تلاش‌های قبلی برای IVF ناموفق بوده است می‌توان از آن استفاده کرد. ICSI یک تکنیک بسیار مؤثر است که می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی شانس بارداری موفق را افزایش دهد. بااین‌حال، با خطراتی نیز همراه است، ازجمله احتمال آسیب به تخمک یا جنین در طی فرآیند تزریق.
ICSI یک فن بسیار مؤثر است که می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی شانس بارداری موفق را افزایش دهد.
بااین‌حال، با خطراتی نیز همراه است، ازجمله احتمال آسیب به تخمک یا جنین در طی فرآیند تزریق.
دلیل اصلی انجام PGD:
دلایل متعددی وجود دارد که چرا تست‌های PGD ممکن است توصیه شوند یا مطلوب باشد:
- برای غربالگری اختلالات ژنتیکی: PGD می‌تواند برای غربالگری جنین‌ها ازنظر اختلالات ژنتیکی خاص، مانند فیبروز کیستیک، کم‌خونی سلول داسی شکل، یا بیماری هانتینگتون استفاده شود. این می‌تواند به شناسایی جنین‌هایی که تحت تأثیر این اختلال هستند کمک کند و از کاشت آن‌ها جلوگیری کند و خطر انتقال این اختلال را به کودک کاهش دهد.
- برای غربالگری ناهنجاری‌های کروموزومی: PGD همچنین می‌تواند برای غربالگری جنین‌ها ازنظر ناهنجاری‌های کروموزومی، مانند سندرم داون یا سندرم ترنر استفاده شود. این می‌تواند به شناسایی جنین‌هایی که در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این شرایط هستند و جلوگیری از کاشت آن‌ها کمک کند.
- برای افزایش شانس بارداری موفق: PGD می‌تواند به شناسایی جنین‌هایی کمک کند که از بالاترین کیفیت برخوردار هستند و بهترین شانس برای ایجاد یک بارداری سالم را دارند. این می‌تواند شانس بارداری موفق را افزایش دهد و خطر سقط جنین یا سایر عوارض را کاهش دهد.
- برای جلوگیری از انتقال اختلالات ژنتیکی: PGD می‌تواند برای غربالگری اختلالات ژنتیکی که در خانواده‌ها وجود دارد، مانند هموفیلی یا دیستروفی عضلانی استفاده شود. این می‌تواند به جلوگیری از انتقال این اختلال به نسل‌های آینده کمک کند.
- تعیین جنسیت: همچنین می‌تواند برای تعیین جنسیت جنین نیز استفاده شود، که ممکن است برای زوج‌هایی که ناقل اختلالات ژنتیکی جنسی مانند هموفیلی هستند، مفید باشد. پزشکان با انتخاب جنین از جنس خاص می‌توانند خطر انتقال این اختلال را به فرزندان خود کاهش دهند.
- برای زوج‌هایی که سقط مکرر بارداری را تجربه کرده‌اند یا مشکل باردارشدن داشته‌اند نیز قابل‌استفاده است.
توجه به این نکته مهم است که PGD تضمینی برای بارداری سالم نیست، زیرا نمی‌تواند تمام اختلالات ژنتیکی یا ناهنجاری‌های کروموزومی را تشخیص دهد. علاوه بر این، می‌تواند یک فرآیند پرهزینه و ازنظر احساسی چالش‌برانگیز باشد و همه زوج‌ها ممکن است آزمایش PGD را انتخاب نکنند.
4. برخی از مواد و ابزارهای مهم در آزمایشگاه IVF
در آزمایشگاه IVF ظروف و ابزارهای مختلفی وجود دارد که برای تسهیل فرآیند لقاح و کشت جنین استفاده می‌شود. در اینجا چند نمونه آورده شده است:
ظروف پتری دیش: ظرف‌های پتری ظروف کوچک و دایره‌ای شکلی هستند که برای نگهداری و کشت جنین در طی فرآیند IVF استفاده می‌شوند. آن‌ها معمولاً از پلاستیک یا شیشه ساخته می‌شوند و استریل و یک‌بارمصرف هستند.
محیط کشت: محیط‌های کشت محلول‌های غنی از مواد مغذی هستند که برای حمایت از رشد و نمو جنین‌ها در آزمایشگاه IVF استفاده می‌شوند. بسته به نیازهای خاص جنین، انواع مختلفی از محیط‌های کشت موجود است.
میکروسکوپ: میکروسکوپ برای بررسی و ارزیابی کیفیت تخمک‌ها و جنین‌ها در طول فرآیند IVF استفاده می‌شود. آن‌ها به جنین شناسان اجازه می‌دهند تا مورفولوژی و رشد جنین‌ها را مشاهده کنند و تصمیم بگیرند که کدام‌یک را منتقل یا فریز کنند.
پیپت‌ها: پیپت‌ها ابزارهای کوچک و یک‌بارمصرفی هستند که برای دست‌کاری و انتقال مایعات در آزمایشگاه IVF استفاده می‌شوند. از آن‌ها برای انتقال اسپرم، تخمک و جنین بین ظروف مختلف و افزودن یا حذف محیط‌های کشت در صورت نیاز استفاده می‌شود.
انکوباسیون: که برای حفظ درجه حرارت، رطوبت و سطح گاز بهینه برای رشد جنین در آزمایشگاه IVF استفاده می‌شوند. آن‌ها برای تقلید از شرایط دستگاه تناسلی زنان طراحی‌شده‌اند.
تجهیزات انجماد: تجهیزات انجماد برای انجماد و نگهداری جنین و اسپرم برای استفاده در آینده استفاده می‌شود. این شامل مخازن نیتروژن مایع است که برای نگهداری جنین و اسپرم منجمد در دمای بسیار پایین استفاده می‌شود.
سانتریفیوژها: از سانتریفیوژها برای جداسازی و جداسازی اجزای مختلف نمونه‌های اسپرم و تخمک در آزمایشگاه IVF استفاده می‌شود. از آن‌ها برای تهیه نمونه‌های اسپرم برای تلقیح و جداسازی تخمک‌های بالغ برای بازیابی استفاده می‌شود.
برخی از ظرف IVF نوعی پتری دیش تخصصی است که برای استفاده در روش تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی (ICSI) در طی IVF طراحی شده است. این ظرف یک ظرف دایره‌ای شکل با یک چاهک کوچک در مرکز است که در آن تخمک و اسپرم در طی عمل ICSI قرار می‌گیرد.
یکی از ویژگی‌های منحصربهفرد ظرف IVF وجود برجستگی‌های کوچک و برجسته در کف ظرف است. این برجستگی‌ها برای کمک به تثبیت تخمک در طول روش ICSI طراحی شده‌اند و به جنین‌شناس کمک می‌کنند تا اسپرم را با دقت و ظرافت به‌تخمک تزریق کنند. برجستگی‌ها همچنین به جلوگیری از حرکت یا چرخیدن تخمک در طول عمل کمک می‌کنند، که در هنگام استفاده از یک پتری دیش معمولی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.
به‌طورکلی، ظرف Nunc IVF ICSI یک ابزار تخصصی است که می‌تواند به بهبود دقت و میزان موفقیت روش ICSI در طی IVF کمک کند. این ظروف با ارائه یک محیط استریل و پایدار برای تخمک و اسپرم و با ارائه ویژگی‌هایی که این روش را آسان‌تر و دقیق‌تر می‌کند، می‌تواند به حمایت از لقاح موفق و رشد جنین کمک کند.
IVF Round Dish: ظرف گرد IVF که منزله‌ی ظرف کشت یا پتری دیش نیز شناخته می‌شود، یک ظرف پلاستیکی یا شیشه‌ای کوچک است که در آزمایشگاه در طی فرآیند لقاح آزمایشگاهی (IVF) استفاده می‌شود. از این ظروف برای نگهداری محیط کشت استفاده می‌شود که محلول غنی از مواد مغذی است که برای حمایت از رشد و نمو جنین پس از لقاح استفاده می‌شود. در طیIVF، تخمک‌ها با اسپرم در ظرف آزمایشگاهی بارور می‌شوند و سپس جنین‌های به‌دست‌آمده اجازه داده می‌شوند تا چند روز قبل از انتقال به رحم، در ظرف رشد کرده و رشد کنند. شکل گرد این ظرف، محیط پایداری را برای رشد جنین‌ها فراهم می‌کند و جنس شفاف، به جنین شناسان اجازه می‌دهد تا رشد و نمو جنین‌ها را از نزدیک و زیر میکروسکوپ نظارت کنند و سالم‌ترین آن‌ها را برای انتقال به رحم انتخاب کنند.
IVF one well dish: این ظرف که مثابه‌ی ظرف میکروول (microwell) نیز شناخته می‌شود، نوعی ظرف کشت است که در آزمایشگاه در طی فرآیند لقاح آزمایشگاهی (IVF) استفاده می‌شود. شبیه ظرف گرد IVF است، که یک چاهک در مرکز وجود دارد. این ظرف برای همان هدف ظرف گرد IVF استفاده می‌شود، یعنی نگهداری محیط کشت که از رشد و نمو جنین‌ها پس از لقاح حمایت می‌کند. بااین‌حال، ظرف یک چاهکی دارای مزایایی نسبت به ظرف گرد دارد. ظرف یک چاهکی فضای مشخص و دقیق‌تری را برای رشد جنین‌ها فراهم می‌کند که می‌تواند به‌ویژه هنگام کار با تعداد کمتر جنین مفید باشد. اندازه کوچک‌تر ظرف همچنین امکان استفاده کارآمدتر از محیط کشت را فراهم می‌کند، که می‌تواند در شرایطی که مقادیر محدودی از محیط کشت در دسترس است مهم باشد. علاوه بر این، این ظرف را می‌توان برای برخی فن‌های تخصصی خاص در آزمایشگاه IVF، مانند کشت بلاستوسیست یا بیوپسی جنین استفاده کرد. کشت بلاستوسیست تکنیکی است که در آن به جنین‌ها اجازه داده می‌شود برای مدت طولانی، معمولاً پنج‌تا شش روز، قبل از انتقال به رحم رشد کنند. همچنین بیوپسی جنین فن است که برای حذف تعداد کمی سلول از جنین برای آزمایش ژنتیکی استفاده می‌شود.
IVF four well dish: ظرف چهار چاهکی IVF که تحت عنوان صفحه چهارگانه نیز شناخته می‌شود، نوعی ظرف کشت است که در آزمایشگاه در طی فرآیند لقاح آزمایشگاهی (IVF) استفاده می‌شود. شبیه ظرف گرد IVF است اما به‌جای داشتن یک چاهک، چهار چاهک دارد. ظرف چهار چاهکی IVF برای همان منظوری که ظرف گرد IVF و ظرف IVF one well استفاده می‌شود، یعنی برای نگهداری محیط کشت که از رشد و نمو جنین‌ها پس از لقاح حمایت می‌کند. بااین‌حال، ظرف چهار چاهکی نسبت به دو نوع ظروف دیگر مزایایی دارد. مزیت اصلی ظرف چهار چاهی IVF این است که به جنین شناسان اجازه می‌دهد تا چندین جنین را در یک ظرف کشت دهند و درعین‌حال آن‌ها را از یکدیگر جدا نگه‌دارند. این می‌تواند در شرایطی که چندین جنین نیاز به کشت دارند مفید باشد، اما مهم است که آن‌ها جدا نگه‌داشته شود تا از آلودگی یا تداخل در رشد یکدیگر جلوگیری شود. این ظرف هم همچنین می‌تواند برای تکنیک‌های تخصصی مانند بیوپسی جنین که در آن تعداد کمی سلول از جنین برای آزمایش ژنتیکی خارج می‌شود، استفاده شود. به‌طورکلی، ظرف چهار چاهی IVF ابزار مفیدی در آزمایشگاه IVF برای حمایت از رشد و نمو جنین‌های متعدد و درعین‌حال جدا نگه‌داشتن آن‌ها از یکدیگر است.
IVF low wall Dish: ظرف کم‌عمق IVF نوعی ظرف کشت است که مانند ظروف ذکرشده در آزمایشگاه در طی فرآیند لقاح آزمایشگاهی (IVF) استفاده می‌شود. این شبیه به ظرف گرد IVF است، اما با مشخصاتی با دیواره کم‌عمق‌تر. دیش آن همچنین برای همان منظوری که ظرف گرد IVF و ظرف IVF one well استفاده می‌شود، یعنی برای نگهداری محیط کشت که از رشد و نمو جنین‌ها پس از لقاح حمایت می‌کند، استفاده می‌شود. بااین‌حال، دیش با دیواره کم ارتفاع دارای مزیت‌هایی نسبت به ظروف دیگر است. مزیت اصلی دیش این است که سطح وسیع‌تری دارد که امکان استفاده مؤثرتر از محیط کشت را فراهم می‌کند. این می‌تواند در شرایطی که مقدار محدودی از مدیا در دسترس است یا هنگام کار با تعداد زیادی جنین مهم باشد. علاوه بر این، مشخصات کم‌عمق بودن آن می‌تواند دست‌کاری جنین‌ها را در طول فرآیند IVF آسان‌تر کند، زیرا فضای بیشتری برای ابزارها فراهم می‌کند و به جنین‌شناسان اجازه می‌دهد تا جنین‌ها را با وضوح بیشتری در زیر میکروسکوپ ببینند. همچنین دیش با دیواره ارتفاع کم برای ICSI و بیوپسی جنین ایدئال است و انجام روش میکرومانیپولاسیون را آسان‌تر می‌کند.
: IVF Four well plate
پلیت چهار چاهکی IVF نوعی ظرف آزمایشگاهی است که در روش‌های لقاح آزمایشگاهی (IVF) استفاده می‌شود. شبیه ظرف گرد و ظرف یک چاهکی است، اما دارای چهار چاهک مجزا است که می‌توان جنین را در آن کشت داد. هر چاهک معمولاً با یک شناسه منحصربهفرد برای پیگیری جنین‌ها برچسب‌گذاری می‌شود. پلیت چهار چاهکی IVF در شرایطی استفاده می‌شود که چند جنین باید کشت شوند و از یکدیگر جدا نگهداری شوند. این نکته مهم است زیرا جنین‌هایی که باهم کشت می‌شوند گاهی اوقات می‌توانند باهم ترکیب شوند که می‌تواند منجر به رشد غیرطبیعی یا ناهنجاری‌های کروموزومی شود. با استفاده از یک پلیت چهار چاهکی، جنین شناسان می‌توانند جنین‌های متعدد را درحالی‌که جدا نگه‌داشته و خطر همجوشی را به حداقل می‌رساند، کشت دهند. پلیت چهار چاهکی IVF از یک ماده پلاستیکی استریل و شفاف ساخته‌شده است که به جنین شناسان اجازه می‌دهد تا جنین‌ها را در حین رشد زیر میکروسکوپ مشاهده کنند. این صفحه معمولاً در انکوباتور قرار می‌گیرد تا دما و شرایط جوی مناسب برای رشد جنین حفظ شود.
5. عوامل مؤثر بر انتخاب پتری ظرف IVF مناسب:
انتخاب ظروف IVF به عوامل مختلفی از جمله نیازهای خاص بیمار، نوع روش انجام شده و ترجیحات و پروتکل‌های کلینیک یا آزمایشگاه IVF بستگی دارد. در اینجا برخی از عواملی که می‌تواند بر انتخاب ظروفIVF تأثیر بگذارد آورده شده است.
- اندازه و شکل: اندازه و شکل ظروف IVF می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر موفقیت این روش داشته باشد. در اینجا چند فاکتور برای در نظر گرفتن وجود دارد:
جابجایی و دست‌کاری: اندازه و شکل ظرف می‌تواند بر سهولت جابجایی و دست‌کاری جنین‌ها در طول عمل تأثیر بگذارد. جابجایی ظروف کوچک‌تر ممکن است دشوارتر باشد و ممکن است به ابزارهای دست‌کاری دقیق‌تری نیاز داشته باشد، درحالی‌که ظروف بزرگ‌تر ممکن است آسان‌تر باشد اما ممکن است به پاساژ سلولی یا تعویض محیط کشت و گاز بیشتری نیاز داشته باشد.
استفاده از محیط کشت: اندازه و شکل ظرف نیز می‌تواند بر کارایی استفاده از محیط کشت در طول عمل تأثیر بگذارد. ظروف کوچک‌تر ممکن است به محیط کمتری نیاز داشته باشند اما ممکن است فضای محدودی برای رشد جنین داشته باشند، درحالی‌که ظروف بزرگ‌تر ممکن است به محیط بیشتری نیاز داشته باشند اما ممکن است فضای بیشتری برای رشد جنین فراهم کنند.
تبادل گاز: اندازه و شکل ظرف نیز می‌تواند بر راندمان تبادل گاز در طول عمل تأثیر بگذارد. ظروف با مساحت سطح بزرگ‌تر ممکن است تبادل گاز کارآمدتری را ارائه دهند، اما ممکن است خطر آلودگی را نیز افزایش دهند، درحالی‌که ظروف با سطح کوچک‌تر ممکن است تبادل گاز کارآمد کمتری داشته باشند اما ممکن است خطر آلودگی را کاهش دهند.
رشد جنین: اندازه و شکل ظرف نیز می‌تواند بر رشد و کیفیت جنین تأثیر بگذارد. ظروف خیلی کوچک ممکن است رشد جنین‌ها را محدود کرده و کیفیت آن‌ها را کاهش دهند، درحالی‌که ظروف خیلی بزرگ ممکن است به جنین‌ها اجازه رشد خیلی سریع و کاهش کیفیت آن‌ها را بدهند. خطر آمیختگی جنین: اندازه و شکل ظرف نیز می‌تواند بر خطر جوش خوردن جنین یا آلودگی متقاطع تأثیر بگذارد. ظروف با چاهک‌های متعدد ممکن است خطر همجوشی جنین را افزایش دهند، درحالی‌که ظروف با یک چاهک ممکن است خطر آلودگی متقاطع را کاهش دهند.
به‌طورکلی، اندازه و شکل ظروف IVF باید به‌دقت در نظر گرفته شود تا موفقیت این روش بهینه شود. انتخاب ظرف باید بر اساس ترکیبی از عوامل ازجمله نیازهای خاص بیمار، نوع روش انجام‌شده و ترجیحات و پروتکل‌های کلینیک یا آزمایشگاه IVF باشد.
- مواد: مواد ظرف می‌تواند بر خواص نوری، استریلیتی و سازگاری آن با انواع محیط‌ها و شرایط کشت تأثیر بگذارد. مواد متداول مورداستفاده برای ظروف IVF شامل پلاستیک، شیشه و پلی استایرن است. اغلب این ظروف از یک ماده پلی استایرن فرموله شده ویژه ساخته‌شده است که ازنظر نوری شفاف و استریل طراحی‌شده است و شرایط بهینه را برای فرآیند لقاح تضمین می‌کند.
- تیمارهای سطحی: سطح ظرف را می‌توان با پوشش‌ها یا اصلاحات مختلف برای تقویت اتصال سلولی، کاهش اتصال غیراختصاصی یا جلوگیری از آلودگی درمان کرد.
- کنترل کیفیت: ظروف مورداستفاده در IVF باید استانداردهای کنترل کیفیت خاصی را داشته باشند تا اطمینان حاصل شود که فاقد آلاینده هستند و برای استفاده در یک محیط بالینی مناسب هستند.
- سازگاری با سایر تجهیزات: ظروف مورداستفاده در IVF باید با سایر تجهیزات آزمایشگاهی مانند انکوباتور، میکروسکوپ و پیپت سازگار باشد.
به‌طورکلی، انتخاب ظروف IVF یک ملاحظات مهم در موفقیت روش‌های IVF است و انتخاب ظرف باید بر اساس ترکیبی از شواهد علمی، تجربه بالینی و نیازهای فردی بیمار باشد.